ชวนเล่น Waste War บอร์ดเกมฝีมือคนไทย ที่ช่วยบูสต์สกิล ‘แยกขยะ’ ก่อนทิ้งลงถังจริง

Art & Culture / Entertainment

25 Jun 2025 - 7 mins read

Art & Culture / Entertainment

เคยไหม ? ที่รู้สึกปวดหัวกับ ‘ขยะ’ ในมือ เพราะไม่รู้ว่าต้องทิ้งลงถังไหน

ในแต่ละวัน เชื่อว่าหลายคนคงต้องมีขยะสักชิ้นที่เราตัดสินใจไม่ได้ว่าจะต้องทิ้งลงถังไหน ยิ่งเมื่อไม่มีคู่มือแยกขยะอย่างเป็นทางการ ก็ยิ่งทำให้เกิดความสับสนและเข้าใจผิดเกี่ยวกับการ ‘แยกขยะ’ จนสุดท้ายก็ต้องเทรวมลงถังเดียว และมีจุดจบอยู่ในบ่อฝังกลบ ทับถมจนกลายเป็นภูเขาขยะลูกโต 

ใครอยากแยกขยะให้เก่งขึ้น ! LIVE TO LIFE ชวนมาลองเล่น Waste War บอร์ดเกมแยกขยะสนุก ๆ ที่จะพาไปทำความรู้จักขยะและถังขยะทุกประเภทให้มากกว่าที่เคย และชวนไปคุยกับ ก้อง - ชณัฐ วุฒิวิกัยการ หรือ Kong Green Green หนึ่งในผู้ออกแบบเกมนี้ ที่เชื่อว่าถ้าทุกคนเล่นจบแล้วจะแยกขยะสนุกขึ้นกว่าเดิมเพราะรู้ว่าทุกชิ้นมีที่ไป 

Waste War

สงคราม ‘แยกขยะ’  

ก้องเล่าว่าจุดกำเนิดของ Waste War - บอร์ดเกมแยกขยะ มาจากไอเดีย ไจ๋ - ธีรชัย ศุภเมธีกูลวัฒน์ ผู้ก่อตั้ง Qualy แบรนด์โปรดักดีไซน์ที่นำวัสดุเหลือใช้มา Upcycle

ไจ๋ออกแบบเกมแยกขยะที่มีกติกาง่าย ๆ ใส่กระดาษธรรมดา ๆ เอาไว้ แล้ววันหนึ่งเขาก็พกติดตัวมาให้ก้องลองเล่น หลังจากเล่นเกมแยกขยะที่ในตอนนั้นยังไม่มีแม้แต่ชื่อ ก้องรู้สึกสนุกเกินคาด จนทำให้เขาเอ่ยปากอยากร่วมมือกับไจ๋เพื่อพัฒนาเกมนี้ต่อให้สมบูรณ์ โดยมีความตั้งใจว่าจะทำให้ การแยกขยะเป็นเรื่องสนุก

“ถ้าเราชวนคนมานั่งเรียนเรื่องแยกขยะ มันฟังดูไม่ค่อยสนุกเท่าไหร่ เราเลยชวนเขามาเรียนรู้ผ่านเกมที่สนุกดีกว่า แต่พอเราพูดถึงคำว่าบอร์ดเกมแยกขยะ หลายคนอาจจะส่ายหน้า เพราะมันดูเป็นสื่อการสอน ดูมีสาระ แต่พอได้เล่นแล้วมันสนุกจริง ๆ เพราะเกมนี้มีการแข่งขัน ได้แกล้งกัน ขัดขากัน บลัฟกัน ได้เสี่ยงดวง มีองค์ประกอบความเป็นเกมที่ครบรส และสิ่งที่คนเล่นจะได้จากเกมนี้คือการจดจำประเภทของขยะได้” 

“ต้องชื่นชมกลไกเกมที่พี่ไจ๋คิดมา มันเข้าใจง่ายและสนุกมาก จนลืมว่าเรากำลังเรียนรู้อยู่ ใจความหลักของเกมคือขยะมีค่า จากเดิมที่เราอยากจะผลักขยะออกไปจากชีวิตเพราะมันคือปัญหา แต่ในเกมนี้เราจะอยากแยกขยะกัน เพราะขยะที่ทิ้งลงถูกถังคือคะแนน” ก้องเล่าให้เราฟัง

กล่องของเกมออกแบบเป็นรูปถังขยะสีเขียว ทำจากวัสดุรีไซเคิล ด้านใบรรจุการ์ด 2 แบบ คือ การ์ดขยะ และ การ์ดถังขยะ ผู้เล่นจะต้องเลือกการ์ดขยะและถังขยะมาแมตช์กันให้ถูกต้อง แต่ละถังมีคะแนนมาก-น้อยแตกต่างกันไป ยิ่งแยกได้หลายประเภทคะแนนก็ยิ่งมาก แต่ถ้าขยะชิ้นไหนไม่มีถังรองรับ ก็ต้องไปอยู่ในถังเทรวมซึ่งมีคะแนนติดลบ ความสนุกอยู่ที่แอคชั่นบนการ์ด ซึ่งมีทั้งยึดขยะเพื่อน ขโมยถังของเพื่อน แลกเปลี่ยนกัน โจมตีกัน ใช้ทั้งไหวพริบ ใช้ทั้งดวงจนทำให้เกมพลิกได้ตลอดเวลา ก้องเล่าว่าเคยมีคนเสียน้ำตาเพราะพ่ายแพ้ในเกมนี้มาแล้ว แต่ยิ่งอยากเอาชนะ ยิ่งตื่นเต้นและสนุก ก็ยิ่งทำให้เราจดจำประเภทขยะในเกมได้อย่างขึ้นใจ โดยไม่ต้องท่องจำ 

ขยะที่อยู่ในการ์ดของเกมชุดหลักเป็นขยะที่เราเจอได้ในชีวิตประจำวัน เช่น ฟองน้ำล้างจาน, กล่องนม UHT, ขวดเครื่องดื่มชูกำลัง, ผ้าอนามัย, ชุดตรวจ ATK, เศษขนมปัง เป็นต้น ด้านหลังการ์ดมีสัญลักษณ์ประเภทขยะระบุอยู่ เราต้องคอยดูประเภทขยะตลอดทั้งเกมและวางแผนเพื่อให้ได้เปรียบคู่แข่งคนอื่น ๆ และเอาชนะเกมนี้ให้ได้ 

ถ้าใครเล่นเกมชุดหลักจนจำขยะได้แม่นแล้ว ก้องเผยว่าเร็ว ๆ นี้กำลังจะมีเกมภาคเสริม เป็นขยะในธีมต่าง ๆ เช่น ขยะในโรงเรียน ขยะในออฟฟิศ ขยะในงานปาร์ตี้ ฯลฯ ที่จะทำให้ได้เรียนรู้ขยะที่หลากหลาย และแยกกันได้สนุกกว่าเดิม   

‘สงครามขยะ’ ในโลกความจริง

Waste War นับเป็นคู่มือการแยกขยะขนาดย่อม เพราะบอกประเภทขยะและถังขยะอย่างชัดเจน เรียกได้ว่าถ้าไม่รู้จะแยกอย่างไร หยิบการ์ดในกองขึ้นมาพลิกดูก็ช่วยได้ ก้องเล่า กว่าจะมาถึงจุดนี้ไม่ง่ายเลย และความท้าทายที่สุดของการออกแบบเกมนี้คือ ‘บ้านเราไม่เคยมีคู่มือการแยกขยะอย่างเป็นทางการ’

“เราอยากให้เกมนี้เป็นสื่อความรู้ที่เล่นจบแล้วไปแยกขยะได้จริง แต่ปัญหาคือเรายังไม่มีไกด์บุ๊กเรื่องขยะแบบออฟฟิเชียลจากกรมควบคุมมลพิษ บางอันก็ยังไม่มีคำตอบที่แน่นอน เช่น หลอดไฟ เรายังถกเถียงกันอยู่ว่าสรุปแล้วเป็นขยะอันตรายหรือขยะอิเล็กทรอนิกส์ เพราะแต่ละตำราก็บอกคนละแบบ”

“ขยะที่เราเลือกเอามาไว้ในเกมเป็นขยะที่คนไทยคุ้นเคยและวิธีการกำจัดก็จะต้องอยู่ในบริบทของคนไทย เราไม่สามารถใช้ชาร์ตของเยอรมันและญี่ปุ่นที่เขาแจกตามบ้านมาดีไซน์เกมได้ เพราะมันไม่เหมือนกัน เช่น ในประเทศไทยมีจุดรับพลาสติกยืดเพื่อนำไปรีไซเคิล แต่ญี่ปุ่นเขาไม่มี เกมของเราเลยต้องมีหมวดพลาสติกยืดเพื่อให้คนรู้ว่าพลาสติกประเภทนี้รีไซเคิลได้ เราคิดและถกเถียงกันเยอะมาก พยายามดีไซน์เกมตามผู้รับขยะประเภทต่าง ๆ ที่เริ่มมีแพร่หลายในประเทศไทย”

“หัวใจหลักของเกมคือยิ่งแยกละเอียด ยิ่งได้คะแนนเยอะ เลยทำให้เราต้องหาคำตอบที่ดีที่สุดสำหรับขยะแต่ละชิ้น เช่น ผ้าอนามัยใช้แล้วมีความเป็นไปได้ว่าจะเป็นขยะติดเชื้อ เพราะสัมผัสกับสารคัดหลั่งในร่างกาย แต่เราจะไปหาถังขยะติดเชื้อได้ที่ไหน ก็ต้องทิ้งในถังขยะทั่วไปอยู่ดี เราเลยต้องถกเถียงกันว่าจะจัดขยะชิ้นไหนเป็นประเภทอะไร ต้องหาข้อมูล ศึกษาหลายอย่าง การออกแบบเกมเลยเป็นเรื่องที่ชาเลนจ์มาก เราอยากรับผิดชอบเรื่องข้อมูลให้ได้มากที่สุด”

ทำไมเราต้อง ‘แยกขยะ’ 

ปัจจุบันประเทศไทยกำจัดขยะด้วยการฝังกลบ นั่นจึงเป็นสาเหตุที่ทำให้เรามีภูเขาขยะกว่า 2,000 แห่งทั่วประเทศที่กำลังเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อม ทั้งเรื่องกลิ่นเหม็น สารพิษ และมลภาวะทางอากาศ เรื่องขยะจึงถือเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ต้องแก้ไขอย่างเร่งด่วน นั่นเป็นเหตุผลที่ว่าทำไมไจ๋และก้องถึงให้ความสำคัญกับการแยกขยะ จนออกแบบมาเป็นบอร์ดเกม

“ผมว่าปัญหาขยะ เป็นปัญหาที่เราแก้ได้เลยเพราะเราสร้างขยะทุกวินาที แต่ก็หยุดสร้างขยะได้ทันทีเช่นกัน และมันสร้าง อิมแพคเยอะด้วย ถ้าผมอยากลดคาร์บอนไดออกไซด์ กว่าจะมีเงินไปติด Solar Roof (หลังคาโซลาร์เซลล์) กว่าจะเปลี่ยนไปใช้รถ EV มันใช้เวลานาน แต่เราลดขยะ แยกขยะได้ทันทีเลย จากเดิมเราเคยซื้อกาแฟแล้วใช้พลาสติก 4 ชิ้นต่อวัน คือ แก้ว ฝา หลอด ถุง แต่ถ้าเราพกแก้วไปด้วย แค่วันเดียวเราลดขยะได้ทันที 4 ชิ้น รวมแล้วในหนึ่งปี ผมว่าก็ลดขยะไปเยอะแล้วนะ”

“ในภูเขาขยะเต็มไปด้วยขยะนานาชนิด มีทั้งพลาสติก ขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่มีแผงวงจร โลหะ กระดาษ ที่มันเอามาหมุนเวียนได้ แต่พอมันไปกองอยู่ตรงนั้นขยะก็ไม่ได้หมุนเวียน ก่อให้เกิดก๊าซมีเทนซึ่งเป็นหนึ่งในก๊าซเรือนกระจกที่ทำให้โลกร้อนอย่างรุนแรง มีอานุภาพมากกว่าคาร์บอนไดออกไซด์หลายเท่า พอทรัพยากรไม่หมุนเวียน เราต้องหาทรัพยากรใหม่ ๆ เรายังต้องใช้พลาสติก โลหะ กระดาษ ซึ่งมันก็มาจากปิโตรเลียม การทำเหมือง การตัดต้นไม้ บุกรุกพื้นที่ป่า ใช้พลังงานในการผลิตอีกมากมาย สิ่งนี้ทำให้เกิดคาร์บอนไดออกไซด์ไม่น้อยเลย”

“เราอาจมองว่าปัญหาขยะเป็นส่วนน้อย แต่จริง ๆ แล้วมันส่งผลถึงภาคพลังงานและภาคอุตสาหกรรมด้วยไม่ใช่เรื่องของการจัดการของเสียเท่านั้น”

“แยกขยะแล้วไปไหน”

คำถามคาใจที่ทุกคนสงสัยเหมือนกัน

Waste War อาจช่วยให้แยกขยะเก่งขึ้นก็จริง แต่สิ่งที่สำคัญกว่านั้นคือเราทุกคนต้องตระหนักรู้ว่าเราแยกขยะไปเพื่ออะไร จากการทำสารคดี รายการ ที่คลุกคลีกับขยะตั้งแต่ต้นทางไปจนถึงปลายทาง ทำให้ก้องรู้ว่าสิ่งสำคัญที่สุดคือระบบขยะที่มีความชัดเจนและทำให้ประชาชนทุกคนเห็นว่า แยกแล้ว ขยะจะไปที่ไหน

“วิธีการกำจัดขยะหลัก ๆ ของประเทศญี่ปุ่นคือนำขยะไปเผาเพื่อผลิตพลังงาน แต่ก่อนจะเผาต้องแยกอย่างละเอียดก่อน เขาจะเขียนระบุเป็นประเภทวัสดุติดถังขยะเลยว่า ขวดพลาสติก ขวดแก้ว อะลูมิเนียม หรือขยะเผาได้ พอปลายทางชัดเจน กลางทางก็ชัด ต้นทางหน้าถังก็ชัด เขาถึงมีคู่มือแจกตามบ้าน มีการแบ่งรถมาเก็บขยะได้”

“สำหรับบ้านเรา ปลายทางคือการฝังกลบและมีคนที่ได้รับผลประโยชน์จากวิธีการนี้ เขาจึงไม่มีความจำเป็นต้องออกแบบให้เราต้องแยกขยะ เราเลยไม่รู้ว่าจะแยกทำไม ยกเว้นถ้าใครเห็นประโยชน์ก็แยกกันที่ท้ายรถขยะเท่านั้น”

“สิ่งสำคัญนอกจากความชัดเจนคือกฎหมาย ตอนผมไปเดนมาร์ก เขาแยกถังชัดเจน เราทิ้งถ่านไฟฉายมั่วซั่วไม่ได้ ต้องพับลังกระดาษให้แบนเพื่อประหยัดพื้นที่ มีถังสำหรับใส่ขวดแก้วโดยเฉพาะ ทั้งหมดนี้คือกฎหมาย นอกจากบังคับแล้วเขายังสร้างแรงจูงใจทางเศรษฐศาสตร์ด้วย เช่น ต้องซื้อถุงจากภาครัฐเท่านั้น คนเลยพยายามแยกขยะไปดรอปในจุดรีไซเคิลใกล้บ้านเพื่อลดขยะให้น้อยที่สุด”

“กรุงเทพฯ กำลังจะนำระบบนี้มาใช้เร็ว ๆ นี้เช่นกัน ถ้าถามคนกทม. น้อยคนจะรู้ว่าเราเสียค่าเก็บขยะกี่บาท เพราะเดือนละแค่ 20 บาท เราแทบจะไม่ได้จดจำ พอต้องแยกขยะหรือลงทุนเอาขยะไปดรอปที่นู่น ที่นี่ คนก็อาจจะโวย เพราะมองว่าการทิ้งขยะมันไม่เคยมีต้นทุนมาตั้งแต่แรก แต่ที่ผ่านมาเราไม่ได้ทิ้งกันฟรี ๆ นะ แค่การเก็บขยะจากหน้าบ้านทุกคนไปทิ้ง เฉพาะในกทม. ก็หมดไป 7,000 ล้านบาทแล้ว”

“สิ่งสุดท้ายที่สำคัญคือการสร้างจิตสำนึกและการตระหนักรู้ของประชาชน เราพยายามสร้างคอมมูนิตีการแยกขยะขึ้นมา ตอนนี้กลุ่มแยกขยะของเรามีสมาชิก 40,000 กว่าคนแล้ว เราช่วยกระจายข่าวให้ประชาชนรู้ตลอดว่าขยะอะไรมีคนรับซื้อแล้วบ้าง แม้บางคนอาจไม่เคยคิดเรื่องแยกขยะมาก่อน แต่ถ้าบังเอิญได้เห็นคลิปของ Kong Green Green เล่น Waste War เขาก็จะเข้าใจเหตุผลว่าแยกเพื่ออะไร เพราะเขาเห็นปัญหา พอคนกลุ่มนี้เยอะขึ้น ภาคธุรกิจก็กล้าลงทุนที่จะเปลี่ยนแปลง มูฟเมนต์เดียวของภาคธุรกิจและภาครัฐมันลดขยะ ลดก๊าซเรือนกระจกไปได้เยอะมาก”

เกมจบ คนไม่จบ 

สำหรับใครที่อยากเริ่มต้นแยกขยะ สิ่งที่ก้องแนะนำว่าทำง่ายที่สุดและทำได้เลยทันทีคือ ‘แยกเศษอาหารออกจากขยะอื่น ๆ’

“ขยะจะได้ไปต่อ ถ้าน้องสะอาดพอ อย่างเวลากินส้มตำเสร็จ เราเทเศษลงถุงเดิม ในนั้นมีทั้งกระป๋อง ขวดพลาสติก คราวนี้ก็เละเลย พวกขวดพลาสติกหมดสิทธิ์ถูกนำไปรีไซเคิลเพราะสกปรก ต่อไปเราแค่เทส้มตำลงในถุงแยกต่างหาก มัดถุงไว้ ส่วนขยะอื่น ๆ พวกขวด กระดาษ กระป๋อง ถ้ายังไม่พร้อมจะแยกไปรีไซเคิลก็ทิ้งรวมกันก่อนก็ได้ แค่ทำให้แน่ใจว่ามันแห้ง ไม่เลอะเทอะ ไม่เน่าเหม็นก็พอ มีโอกาสมากที่สิ่งนั้นจะถูกแกะที่ท้ายรถขยะและถูกนำไปรีไซเคิล

“ถ้าอยากมั่นใจอีกนิด ถ้ามีถุงอาหารเลอะ ๆ ไหน ๆ ก็ต้องล้างจานอยู่แล้ว เราเอาถุงนี้ไปเขย่าน้ำให้สะอาดแล้วคว่ำไว้ มันไม่ได้เปลืองเวลา เปลืองน้ำอะไรมากมาย แต่จะช่วยเพิ่มความสะอาดในถังขยะแห้งได้อีก เพิ่มโอกาสที่ขยะจะถูกนำไปรีไซเคิลได้อีกมาก” ก้องทิ้งท้ายกับเรา

หลังเกมจบ แม้จะยังไม่รู้ว่าต้องส่งขยะไปรีไซเคิลที่ไหน แต่เชื่อว่าอย่างน้อย ๆ ก็ทำให้รู้ว่า ขยะเจ้าปัญหาที่เคยทำให้เราสับสนนั้น วันนี้เราต้องทิ้งอย่างไร ให้ขยะได้ไปต่อยังที่ที่คู่ควร 

เล่นเกม Waste War ได้ที่ไหน ?

Waste War Workshop รับจัดบอร์ดเกมแยกขยะ สำหรับองค์กร โรงเรียน สถานศึกษา รวมถึงอีเวนต์รักษ์โลก สามารถติดต่อได้ที่ 