เหตุผลที่เราควรมีใครสักคนอยู่ด้วยกันไปจนแก่ เพราะความสัมพันธ์ที่ดีทำให้มีแต่ความสุข

อะไรคือ ‘สิ่งสำคัญ’ ที่ทำให้เรามี ‘ความสุข’ ไปตลอดชีวิต ?

นี่คือคำถามที่ LIVE TO LIFE เชื่อว่า หลายคนต้องเคยเฝ้าถามตัวเองและยังคงพยายามหาคำตอบอยู่เสมอ เพราะทุกคนต่างก็อยากใช้ชีวิตอย่างมีความสุขในทุกขณะ

แต่ค่านิยมของสังคมปัจจุบันที่กดดันให้ทุกคนรีบไขว่คว้าความสำเร็จเอาไว้ โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่อยู่ในวัยสร้างเนื้อสร้างตัวเพื่อสร้างอนาคตที่ดีในวันข้างหน้า ทำให้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่า สิ่งสำคัญที่ทำให้ตัวเองมีความสุขได้ คือ การมีชีวิตที่สมบูรณ์แบบ ต้องมีบ้าน มีรถ มีเงินเหลือกินเหลือใช้ มีหน้าที่การงานดี เป็นที่นับหน้าถือตา เป็นที่ยอมรับ มีคนให้ความเคารพนับถือ

ถึงอย่างนั้น คนที่ประสบความสำเร็จในชีวิตจำนวนไม่น้อยกลับรู้สึกว่า แม้ตัวเองมีทุกอย่างเพียบพร้อม แต่สิ่งเหล่านี้กลับไม่ได้นำพาความสุขมาสู่ชีวิตอย่างที่ตนเข้าใจในตอนแรก ทำให้ต้องกลับไปทบทวนถึง ‘สิ่งสำคัญที่ทำให้เรามีความสุขไปตลอดชีวิต’ ครั้งแล้วครั้งเล่า

จนกระทั่งในเดือนพฤศจิกายน ปี ค.ศ. 2015 โรเบิร์ต วอลดิงเกอร์ (Robert Waldinger) จิตแพทย์และผู้อำนวยการประจำ Harvard Study of Adult Development หรือโครงการศึกษาวิจัยเรื่องพัฒนาการวัยผู้ใหญ่ของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ข้อค้นพบที่ช่วยไขคำตอบของคำถามนี้ ทำให้คนทั้งโลกรู้ว่า สิ่งสำคัญที่ทำให้ทุกคนมีความสุขตลอดชีวิต คือ ‘ความสัมพันธ์ที่ดี’

‘ความสัมพันธ์ที่ดี’ ทำให้ ‘ชีวิตดีและมีความสุข’

ย้อนกลับไปในปี ค.ศ. 1938 คณะวิจัยของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดริเริ่มศึกษาคุณภาพชีวิตของนักศึกษาและวัยรุ่นทั่วไปซึ่งมาจากครอบครัวที่มีปัญหาและมีข้อจำกัดในชีวิต จำนวน 724 คน เพียงแค่อยากรู้ว่า ความเป็นอยู่และสุขภาพของแต่ละคนเป็นอย่างไรบ้าง ก่อนจะต่อยอดมาเป็นโครงการศึกษาที่ดำเนินมาจนถึงตอนนี้ ซึ่งถือเป็นการศึกษาชีวิตมนุษย์ที่ยาวนานที่สุดในโลก

แม้ว่าระหว่างทางจะมีคนจำนวนหนึ่งขอออกจากการศึกษาด้วยเหตุผลส่วนตัว หรือไม่ก็เสียชีวิตไปก่อน แต่คณะวิจัยทั้ง 4 รุ่นนับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ยังคงสานต่อความตั้งใจของการศึกษานี้ต่อไป พร้อมกับเริ่มศึกษาคนรุ่นลูกและรุ่นหลานของคนกลุ่มแรก ซึ่งมีจำนวนรวมกันมากกว่า 2,000 คน

คณะวิจัยพบว่า ในจำนวนคนที่ยินดีให้ศึกษาและติดตามความเป็นอยู่อย่างละเอียด เมื่อถึงวัยเติบโตเป็นผู้ใหญ่ ทุกคนย่อมมีคุณภาพชีวิต หน้าที่การงาน สถานะทางสังคม และฐานะทางการเงินที่แตกต่างกันอย่างชัดเจนตามเส้นทางที่แต่ละคนเลือกเดิน

แต่สิ่งเดียวที่ทำให้คนเหล่านี้ยังรู้สึกว่าชีวิตมีความสุขอยู่ตลอด คือ ‘ความสัมพันธ์ที่ดี’ หมายถึง ความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น เป็นความผูกพันอันดีกับคนใกล้ชิดที่สนิทใจด้วย เพราะไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในชีวิต การมีใครสักคนอยู่เคียงข้างไม่ห่าง ช่วยเพิ่มความอุ่นใจ สบายใจ และสุขใจทุกครั้ง

แล้วความสัมพันธ์ที่ดีนี้เอง ยังส่งผลดีต่อเนื่องไปถึงสุขภาพกายและสุขภาพใจในระยะยาว เพราะทำให้ห่างไกลโรคที่เกิดจากภาวะเครียด เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน และโรคซึมเศร้า ร่างกายถึงแข็งแรงและมีแนวโน้มว่าอายุจะยืนยาวมากกว่า หรือต่อให้ล้มป่วย ร่างกายจะสามารถฟื้นตัวและกลับมาเป็นปกติได้เร็วขึ้น

ในทางตรงกันข้าม คนที่ประสบความสำเร็จและมีทุกอย่าง ทั้งความร่ำรวย ชื่อเสียง และเกียรติยศ แต่ถ้าไร้ซึ่งความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง ชีวิตที่โดดเดี่ยวเช่นนี้ ย่อมไม่มีทางพบกับความสุขที่ยั่งยืน

การค้นพบของงานวิจัยนี้ จึงยืนยันความจริงได้ว่า ‘ความสัมพันธ์ที่ดีทำให้มีความสุขไปตลอดชีวิต’

‘ความสัมพันธ์ที่ดี’ คือ ‘ของขวัญ’ ที่ทุกคนมอบให้แก่กันได้

เพราะมนุษย์เป็นสัตว์สังคม ความสัมพันธ์ที่ดีจึงเปรียบได้กับของขวัญแสนวิเศษของชีวิตจากความหวังดีและปรารถนาดี เพราะทำให้ทั้งผู้รับและผู้ให้มีแต่รอยยิ้ม มีความสุข และรู้สึกอิ่มเอมใจที่ได้หยิบยื่นสิ่งดีให้แก่กัน

แล้วความสัมพันธ์ที่ดีควรเป็นแบบไหน ?

เนื้อหาในหนังสือ The Good Life: Lessons from the World’s Longest Scientific Study of Happiness โดยโรเบิร์ต วอลดิงเกอร์ กับผู้ช่วยวิจัย มาร์ค ชูลส์ (Marc Schulz) ร่วมกันเขียนถึงบทเรียนที่ได้จากงานวิจัยนี้ มีส่วนหนึ่งบอกเล่าถึงความสัมพันธ์ที่ดีไว้อย่างน่าสนใจ ซึ่งอธิบายว่า ความสัมพันธ์ที่ดีควรเป็นไปตามทั้ง 7 ข้อนี้ ได้แก่

1. ทำให้รู้สึกมั่นคงและปลอดภัยเมื่ออยู่ในความสัมพันธ์นี้

2. ต่างฝ่ายต่างเรียนรู้กันและกันเพื่อเติบโตไปด้วยกัน

3. รู้สึกถึงความผูกพัน อยู่ด้วยแล้วมีความมั่นใจและสบายใจ

4. เปิดใจและเป็นตัวของตัวเองได้ สามารถแบ่งปันมุมมองและประสบการณ์ชีวิตโดยไม่ต้องสงวนท่าที

5. มีความใกล้ชิดสนิทสนม ยินดีที่จะให้คนคนนี้อยู่ด้วยใกล้ ๆ

6. คอยสนับสนุนและให้ความช่วยเหลือเกื้อกูล ตั้งแต่เรื่องเล็กน้อยจนถึงเป็นที่ปรึกษาปัญหาชีวิต

7. สร้างความสนุกสนานทำให้ชีวิตมีสีสัน อยู่ด้วยแล้วรู้สึกผ่อนคลายและมีความสุข

ความสัมพันธ์จึงเป็นเรื่องซับซ้อนที่ต้องการเวลาและความเอาใจใส่เพื่อให้เราค่อย ๆ เปลี่ยนจากความสัมพันธ์ธรรมดาเป็นความผูกพันทางใจหรือก็คือความสัมพันธ์ที่ดี

นั่นหมายความว่า ชีวิตของทุก ๆ คน ย่อมต้องการใครสักคนคอยอยู่ดูแลกันไปตลอด ซึ่งคนคนนั้นเป็นได้ทั้งสมาชิกในครอบครัว คนรัก เพื่อน หรือใครก็ตามที่พร้อมเคียงข้างกันไปเรื่อย ๆ จนแก่เฒ่า นี่คือบทสรุปของการศึกษาอันยาวนานมากกว่าหนึ่งชั่วอายุของคน

‘ความสัมพันธ์ที่ดี’ ที่ทุกคนสร้างได้ เพื่อ ‘ความสุขที่ยั่งยืน’ 

สำหรับคนที่รู้สึกว่าตัวเองยังไม่มีความสัมพันธ์ที่ดีพอ ก็ไม่ต้องกังวลใจไป เพราะความสัมพันธ์ที่ดีสามารถสร้างขึ้นได้โดยเริ่มที่ตัวเราเอง

นี่คือข้อคิดจากโรเบิร์ต วอลดิงเกอร์ ซึ่งเป็นแนวทางกระชับความสัมพันธ์และสร้างความสัมพันธ์ที่ดีทั้งคนที่อยู่ใกล้ชิดและคนรอบ ๆ ตัว เพื่อชีวิตทั้งสองฝ่ายพร้อมดูแลกันไปตลอดและพบกับความสุขที่ยั่งยืน

1. ต้องไม่ปล่อยให้ตัวเองและใครรู้สึกโดดเดี่ยว

ความโดดเดี่ยวในความหมายนี้ หมายถึงการแยกตัวออกห่างจากคนอื่น ทำให้ไม่มีปฏิสัมพันธ์กับใครเลย แม้ว่ารอบตัวจะรายล้อมไปด้วยคนมากมาย แต่ความเปลี่ยวเหงาทำให้คนเราทุกข์และไม่มีความสุข จึงควรเปลี่ยนตัวเองเสียใหม่ เริ่มจากเปิดใจทำความรู้จักคนอื่น และให้คนอื่นได้รู้จักเรา โดยแสดงท่าทีเปิดรับที่สื่อถึงความจริงใจและเป็นมิตร เช่น ยิ้ม พูดทักทาย เมื่อมีโอกาสให้เข้าร่วมกิจกรรมที่ช่วยสานความสัมพันธ์ให้แน่นแฟ้นมากขึ้น

2. ให้ความสำคัญกับคุณภาพมากกว่าจำนวน

มีความเป็นไปได้ว่า คนที่มีเพื่อนเยอะอาจไม่มีเพื่อนแท้ที่จริงใจสักคน การรู้จักคนจำนวนมากจึงไม่ได้การันตีว่าจะมีความสัมพันธ์ที่ดี เหมือนกับคำสอนของท่านพุทธทาสภิกขุที่ว่า “อันเพื่อนดีมีหนึ่งถึงจะน้อย ดีกว่าร้อยเพื่อนคิดริษยา เหมือนเกลือดีมีน้อยด้อยราคา ยังดีกว่าน้ำเค็มเต็มทะเล” หนทางที่ช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่มีคุณภาพได้ คือ การให้คุณค่ากับความสัมพันธ์ที่เรามีอยู่ก่อน เช่น ใช้เวลากับคนในครอบครัว ใส่ใจความรู้สึกคู่รัก และหมั่นติดต่อเพื่อนสนิทไม่ให้ขาดหาย

3. ความสัมพันธ์ที่ดีไม่จำเป็นต้องราบรื่นตลอดเวลา

เป็นเรื่องธรรมดาที่จะเกิดปัญหาในความสัมพันธ์ แต่สิ่งสำคัญที่มองข้ามไม่ได้คือการยอมรับข้อผิดพลาด หันหน้าปรับความเข้าใจ รู้จักให้อภัยกัน ฝึกเป็นคนช่างสังเกต มีความเห็นอกเห็นใจ และไวต่อการรับรู้ความรู้สึกของผู้อื่น เพราะจะทำให้ความสัมพันธ์ยืนยาวต่อไปได้โดยไม่คิดเล็กคิดน้อยกับปัญหาที่ผ่านพ้นไปแล้ว

ควบคู่กับการสร้างความสัมพันธ์ที่ทำให้ชีวิตมีความสุข การสร้างหลักประกันให้ชีวิตของตัวเองและคนข้างกายมีความอุ่นใจและสบายใจก็เป็นสิ่งสำคัญ LIVE TO LIFE ขอแนะนำ ‘ไทยประกันชีวิต ไทยไลฟ์ เลกาซี ฟิต 99’ ตัวช่วยวางแผนมรดกที่ให้ความคุ้มครองชีวิตถึงอายุ 99 ปี ด้วยจำนวนเงินเอาประกันตั้งแต่ 10 ล้านบาท ถึง 999 ล้านบาท และขยายความคุ้มครองการเจ็บป่วยด้วยโรคมะเร็งระยะสุดท้ายสูงสุดถึง 50 ล้านบาท สามารถเลือกระยะเวลาชำระเบี้ยประกันภัยและลดหย่อนภาษี  นอกจากนี้ สามารถระบุ “คนที่รักและห่วงใย” เป็นผู้รับประโยชน์สำหรับประกันชีวิตได้ ทั้งนี้ ควรศึกษารายละเอียดของกรมธรรม์ก่อนตัดสินใจทำประกันภัย

อ้างอิง

• Robert Waldinger. TED Talk : What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness. https://bit.ly/3QK9mQV
• Robert Waldinger. TED Talk : The secret to a happy life—lessons from 8 decades of research. https://bit.ly/470gjTV
• Waldinger, R. J., & Schulz, M. (2023). The Good Life: Lessons from the World’s Longest Scientific Study of Happiness. Simon & Schuster.