พื้นที่แคบ แยกขยะอย่างไร ? แจกไอเดียจัดการขยะ ชวนทุกบ้านและคอนโด ‘ไม่เทรวม’

ทุกวันนี้ คุณจัดการขยะอย่างไร ? ‘แยกก่อนทิ้ง’ หรือเปล่า ?

ไลฟ์สไตล์ที่เร่งรีบของคนเมืองทำให้คุ้นชินกับความรวดเร็ว สะดวกสบาย จึงมักเผอเรอทิ้งขยะทั้งหมดรวมกันในถังเดียว แต่ใครจะคิดว่า แค่การไม่แยกขยะก่อนทิ้ง จะสร้างปัญหาบานปลายตามมาได้

ตอนนี้ประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหา ‘ขยะล้นเมือง’ โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ แต่ละวันมีปริมาณขยะปนเปื้อนเศษอาหารที่ต้องนำไปกำจัดทิ้งมากถึง 9,000 ตัน เทียบเท่ารถยนต์ 9,000 คัน ทั้ง ๆ ที่ในจำนวนนี้เกินกว่าครึ่งหนึ่งเป็นขยะที่นำไปรีไซเคิลใหม่ได้ เพียงแค่เราแยกขยะให้ถูกต้องตั้งแต่ต้นทาง

ไม่ว่าคุณจะอยู่บ้านหรืออยู่คอนโดก็ลงมือจัดการแยกขยะได้ เพราะบทความนี้ของ LIVE TO LIFE ได้รวบรวมไอเดียง่าย ๆ สำหรับจัดการขยะในพื้นที่อยู่อาศัยอย่างถูกวิธีและถูกต้องไว้ให้ทุกคนเลือกนำไปปรับใช้ให้เข้ากับไลฟ์สไตล์ตัวเอง

ร่วมมือ ร่วมแยก ‘ไม่เทรวม’
ชวนเปลี่ยนความคิด ก่อนเริ่มจัดการขยะ

เหตุผลที่ LIVE TO LIFE อยากชวนทุกคนเปลี่ยนความคิดก่อนลงมือทำ เพราะต้องการเปลี่ยนความเชื่อที่คนส่วนมากยังเข้าใจผิดว่า “แยกขยะไปก็เท่านั้น สุดท้ายรถเก็บขยะก็เททุกอย่างรวมกันเหมือนเดิม”

นอกจากความเชื่อนี้จะไม่เป็นความจริงแล้ว ยังเป็นต้นเหตุของปัญหาสิ่งแวดล้อมที่หลายคนอาจคิดไม่ถึง เพราะถ้าหากทุกคนเทขยะเศษอาหารทิ้งรวมกับขยะรีไซเคิล เท่ากับเพิ่มภาระให้กับเจ้าหน้าที่คัดแยกขยะ ซึ่งไม่มีกำลังคนมากเพียงพอที่จะช่วยคัดแยกขยะได้ครบทุกชิ้น 

เมื่อขยะหลากประเภทปะปนรวมกันเป็นขยะมูลฝอยที่รอวันถูกจำกัด ขยะเหล่านี้จะกลายสภาพเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคและแบคทีเรีย หากมีขยะอันตรายถูกทิ้งรวมอยู่ด้วย เช่น ถ่านก้อน แบตเตอรี่ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และเครื่องใช้ไฟฟ้าสิ้นสภาพ ยิ่งมีความเป็นไปได้สูงว่าขยะอันตรายจะปล่อยสารเคมีออกมาปนเปื้อนกับสิ่งแวดล้อมทำให้เกิดมลพิษที่ส่งผลกระทบย้อนกลับมาถึงความเป็นอยู่ของผู้คนในเมืองไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง

ทางออกของปัญหานี้สามารถช่วยกันแก้ไขได้ทันทีด้วยตนเอง เพื่อช่วยลดปัญหาขยะล้นเมืองและรักษาสภาพแวดล้อมให้น่าอยู่ยิ่งขึ้น โดยเริ่มต้นจัดการขยะแบบ ‘ไม่เทรวม’ หมายความว่า ไม่เททุกอย่างทิ้งรวมกันในถุงเดียว โดยเฉพาะขยะเศษอาหาร เพราะเป็นต้นเหตุที่ทำให้ขยะรีไซเคิลต้องปนเปื้อนจนนำมารีไซเคิลใหม่ไม่ได้

สถิติที่น่าสนใจก็คือ ถ้าทุกบ้าน ทุกคอนโดแยกขยะรีไซเคิล ไม่เทรวมกับขยะเศษอาหาร นอกจากจะช่วยลดขยะเหลือทิ้งไปได้ครึ่งหนึ่งแล้ว ยังช่วยลดการปล่อยคาร์บอนได้เทียบเท่ากับการปลูกต้นไม้ใหญ่ 600,000 ต้น การร่วมมือกันทำสิ่งเล็ก ๆ ของคนตัวเล็ก ๆ อย่างการจัดการขยะให้ถูกวิธี จึงสามารถสร้างผลลัพธ์ที่ยิ่งใหญ่ได้อย่างไม่น่าเชื่อ

เมื่อทุกคนเปลี่ยนความคิดใหม่ว่า ‘ไม่เทรวม’ แล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการลงมือจัดการขยะให้เหมาะสมกับที่พักอาศัย ซึ่งมีอยู่ด้วยกันหลายไอเดีย

ไอเดีย 1
เริ่มต้นแยกขยะด้วยวิธีการง่าย ๆ

ต้องยอมรับว่าการแยกขยะแบบละเอียดยิบคงไม่เหมาะกับคนที่เพิ่งเริ่มต้นแยกขยะ เพราะบางคนอาจมีข้อจำกัดด้านพื้นที่อยู่อาศัยซึ่งไม่ได้กว้างขวางมากพอให้แบ่งจุดหรือมุมแยกขยะแบบเป็นกิจจะลักษณะ ดังนั้น การแยกขยะควรเริ่มต้นแบบง่าย ๆ ที่ทุกคนทำตามได้เลย ส่วนหนึ่งเป็นเหตุผลด้านจิตวิทยาที่ควรเริ่มด้วยวิธีการที่ง่ายและสะดวกที่สุด เมื่อทำได้คล่องแล้วให้เพิ่มรายละเอียดที่มีความซับซ้อนมากขึ้น

วิธีแยกขยะแบบง่าย คือ แยกขยะอินทรีย์หรือเศษอาหารออกจากขยะทั่วไป โดยมีวิธีทิ้งขยะเศษอาหารที่ถูกต้องดังนี้
1. เศษอาหารที่เหลือจากการปรุงอาหารและหลังมื้ออาหารอาจมีส่วนที่เป็นน้ำปะปนอยู่ด้วย เช่น น้ำแกง น้ำซุป หรือน้ำที่เหลือจากการดื่ม ให้เทน้ำทิ้ง กรองเฉพาะเศษอาหาร

2. หากเป็นบรรจุภัณฑ์และภาชนะบรรจุอาหารสำเร็จรูปที่รีไซเคิลได้ หลังรับประทานเสร็จแล้ว ให้ล้างทำความสะอาดเพื่อเอาเศษอาหารออก 
 

3. เศษอาหารที่เหลือสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อได้ เช่น ทำปุ๋ย ทำน้ำหมักชีวภาพ หรือนำไปเป็นอาหารสัตว์
 

4. หากไม่สะดวกนำเศษอาหารไปใช้ประโยชน์ต่อ ให้ใส่ถุงสีเขียว หรือถุงที่มองเห็นขยะในถุงได้ง่าย มัดปากถุงให้มิดชิด แล้วใส่ถังขยะเปียกหรือถังขยะเศษอาหาร เพื่อรอให้รถขยะนำไปจัดการต่ออย่างถูกวิธี

เมื่อจัดการกับขยะเศษอาหารได้คล่องแคล่วแล้ว ให้ต่อยอดมาใช้ วิธีแยกขยะแบบละเอียด ซึ่งเป็นหลักการทั่วไปของการแยกขยะที่แบ่งออกเป็น 4 สี สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ในบทความ เปลี่ยน Waste เป็น Wealth วิธีเปลี่ยนขยะเป็นเงิน สร้างรายได้จากของเหลือใช้ใกล้ตัว (คลิกชื่อบทความเพื่ออ่าน)

วิธีแยกขยะแบบละเอียด นอกจากช่วยจัดการขยะอย่างถูกต้องและทำให้เกิดการรีไซเคิลขยะได้สูงสุดแล้ว ยังถือเป็นวิธีที่การสร้างจิตสำนึกที่ดีต่อสาธารณะและสังคมส่วนรวมด้วย เพราะเพิ่มความปลอดภัยให้พนักงานเก็บขยะและลดปัญหาขยะล้นเมืองได้ที่ตั้งแต่ต้นเหตุ ซึ่งเป็นวิธีการแก้ไขปัญหาที่ยั่งยืนที่สุด

ขณะที่ต้นแบบการแยกขยะอย่างประเทศเยอรมนี สามารถรีไซเคิลขยะได้มากที่สุดในโลก คือ รีไซเคิลขยะ 70% ของขยะทั้งหมดที่คนในประเทศผลิต ช่วยลดปริมาณขยะได้ราว 1 ล้านตันต่อปี ส่วนหนึ่งของความสำเร็จนี้ มาจากข้อกำหนดของกฎหมายที่เข้มงวด และการออกแบบระบบจัดการขยะที่สนับสนุนให้ทุกคนมีส่วนร่วมได้อย่างสะดวกสบาย ทำให้รู้สึกว่าการแยกขยะและรีไซเคิลขยะเป็นเรื่องง่ายและดีต่อทุกคน

ไอเดีย 2
เลือกถังขยะดี มีชัยไปกว่าครึ่ง

ใครที่ยังคิดว่าถังใบไหนก็ทิ้งขยะได้เหมือนกัน หรือเลือกใช้ถังขยะผิดประเภท LIVE TO LIFE ขอเตือนก่อนว่า ถึงเวลาต้องเปลี่ยนถังขยะใหม่ เพราะการใช้ถังขยะที่ไม่เหมาะกับวัตถุประสงค์และพื้นที่พักอาศัย แทนที่จะช่วยจัดการขยะในบ้านและคอนโด อาจกลับกลายเป็นการเพิ่มปัญหาด้านสุขอนามัยโดยที่คุณไม่รู้ตัว

การเลือกถังขยะสำหรับบ้านและคอนโด ควรคำนึงถึง 4 ข้อต่อไปนี้
1. ถังขยะใส่เศษอาหารในห้องครัว ต้องมีฝาเปิดปิดมิดชิด เพื่อป้องกันสัตว์เลี้ยงคุ้ยเขี่ย และป้องกันแมลงและสัตว์พาหะนำโรค แนะนำให้ใช้ถังขยะแบบมีที่เหยียบเปิดปิดหรือถังขยะแบบเซ็นเซอร์ เพื่อลดการสัมผัสตัวถังขยะ

2. ถังขยะในห้องน้ำ ต้องมีฝาเปิดปิดมิดชิดเช่นเดียวกัน เพื่อป้องกันกลิ่นไม่พึงประสงค์ ส่วนขนาดไม่ควรใหญ่เกินไป เพื่อไม่ให้เกิดการหมักหมมขยะปนเปื้อนสิ่งปฏิกูล

3. วัสดุและความทนทานของถังขยะ ต้องแข็งแรงไม่ชำรุดง่าย และทำความสะอาดได้สะดวก หากเป็นถังที่วางไว้นอกตัวบ้านหรือที่กลางแจ้ง ต้องทนทานต่อทุกสภาพอากาศด้วย

4. ความจุของถังขยะ ให้เลือกตามความเหมาะสมของพื้นที่และการใช้งาน นอกจากนี้ควรแยกถังขยะอย่างน้อย 2 ถัง คือ ถังใส่ขยะเปียกหรือขยะเศษอาหาร และถังใส่ขยะแห้ง

สำหรับคนที่เคยไปเที่ยวญี่ปุ่น ซึ่งเป็นหนึ่งในประเทศที่มีระบบจัดการขยะที่เคร่งครัด จึงมักไม่ค่อยเห็นถังขยะขนาดใหญ่ไว้คอยให้บริการตามพื้นที่สาธารณะ เช่น ตามถนนหนทาง เหมือนในประเทศไทย เพราะคนญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับการแยกขยะตั้งแต่อยู่ในพื้นที่พักอาศัย และถือเป็นความรับผิดชอบส่วนตัวที่ต้องนำขยะกลับไปจัดการแยกที่บ้านของตัวเอง

ถึงอย่างนั้นก็ไม่ต้องกังวลไป เพราะในสถานที่ที่มีนักท่องเที่ยวพลุกพล่าน ยังคงมีถังขยะหรือจุดทิ้งขยะไว้บริการปกติ เพียงแต่จำเป็นต้องสังเกตให้ถี่ถ้วนและทิ้งขยะให้ถูกถังซึ่งแบ่งแยกประเภทขยะไว้อย่างชัดเจน

ไอเดีย 3
จัดการพื้นที่แยกขยะให้เป็นสัดส่วนชัดเจน

ปัญหาใหญ่ของคนที่อาศัยในเมือง โดยเฉพาะคนที่อยู่คอนโด มักเกิดคำถามเดียวกันว่า พื้นที่แคบ แยกขยะอย่างไร ?

จริง ๆ แล้วการจัดการขยะในพื้นที่อยู่อาศัยทั้งบ้านและคอนโดไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่เยอะอย่างที่หลายคนเข้าใจ เพราะต่อให้มีพื้นที่น้อยนิดก็สามารถจัดมุมแยกขยะได้ครบถ้วน เช่น เลือกใช้ชั้นหรือใช้ถังทรงสูงแยกขยะตามประเภทซึ่งช่วยประหยัดพื้นที่ได้เยอะ แล้วตั้งให้ชิดผนังหรือมุมใดมุมหนึ่ง

หนึ่งในตัวอย่างที่น่าสนใจ ซึ่งแสดงให้เห็นว่า แม้มีพื้นที่จำกัดก็สามารถแยกขยะได้โดยไม่มีปัญหา คือ วิธีจัดการขยะในกลุ่มงานบ้านที่รัก โดยเลือกใช้ชั้นที่ทำจากเส้นเหล็ก ทำให้มองเห็นขยะที่แยกไว้ได้ง่าย ดูสะอาดและเป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่เกะกะพื้นที่

จุดประสงค์ของการแยกขยะในพื้นที่อยู่อาศัยของใครหลายคน อาจเป็นความต้องการเพิ่มรายรับจากการนำขยะที่รีไซเคิลได้ไปขาย แต่สำหรับคนที่ต้องการจัดการขยะพลาสติกที่นำไปรีไซเคิลต่อไม่ได้ โดยไม่ต้องการทิ้งให้เป็นขยะรอการกำจัด 

LIVE TO LIFE ขอแนะนำวิธีทำ Eco Bricks หรือการนำเศษพลาสติกชิ้นเล็ก ๆ ใส่ในขวดพลาสติกอัดให้แน่น แล้วนำไปบริจาคให้หน่วยงานที่เปิดรับ (สามารถค้นหาแล้วเลือกส่งได้ตามความต้องการ) เพื่อนำไปใช้ในการก่อสร้างแทนอิฐ หรือประกอบเป็นเก้าอี้ ซึ่งช่วยลดทั้งขยะพลาสติกและค่าวัสดุก่อสร้าง นับเป็นวิธีจัดการขยะที่ถูกต้องและสร้างประโยชน์ให้ผู้อื่น

วิธีทำ Eco Bricks
1. เตรียมขวดน้ำพลาสติก ล้างให้สะอาดแล้วผึ่งให้แห้งสนิท
 

2. ตัดขยะพลาสติกที่ทำความสะอาดแล้วออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ จากนั้นกรอกใส่ขวด
 

3. ใช้ไม้หรือตะเกียบกดเศษพลาสติกให้แน่น ทำเช่นนี้เรื่อย ๆ จนกว่าขยะพลาสติกจะเต็มขวด
 

4. ปิดฝาแล้วเหยียบขวดเพื่อตรวจสอบว่ายังมีลมหรือช่องว่างภายในขวดหรือไม่ หากมีให้อัดเศษพลาสติกต่อให้ขวดแข็งแรงมากที่สุด

LIVE TO LIFE หวังว่าแต่ละไอเดียจะสร้างแรงบันดาลใจให้ทุกคนหันมาจัดการขยะกันอย่างจริงจัง เพราะทุกการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ ต่างเริ่มต้นด้วยพลังของคนตัวเล็ก ๆ เช่นเดียวกับการแยกขยะในพื้นที่อยู่อาศัย ซึ่งไม่เพียงช่วยลดปัญหาขยะล้นเมือง แต่ยังสามารถสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีต่อทุกคนและโลกของเรา

อ้างอิง

• สำนักสิ่งแวดล้อมกรุงเทพมหานคร. คู่มือการทิ้งขยะสำหรับบ้านและคอนโด. https://bit.ly/45EEjhn
• Allan Richarz. Carefully, Japan Reconsiders the Trash Can. https://bit.ly/4mJPPy8
• Germany Trade & Invest. Germany's Circular Economy. https://bit.ly/3ZCQQOP